ANKARA MERKEZ KAPALI (ULUCANLAR) CEZAEVİ TARİHÇESİ

81 yıllık geçmişi ile Ulucanlar Cezaevi…

Ulucanlar Merkez Kapalı Cezaevi, Ulus tarihi kent merkezinin kıyısında, Ankara Kalesi’nin doğusunda bulunan bir tepe üzerinde yer alır. Girişi Ulucanlar Caddesi üzerinden olan Cezaevi, Dikimevi’nde metro ve banliyö hatları ile Altındağ Belediyesi ve tarihi kent merkezini birbirine bağlayan bu önemli kent aksının önemli bir parçasıdır. Konumu sebebiyle gerek Ankara Kalesi ve tarihi kent merkezi ile gerekse yeni kent ile güçlü bir görsel bağa sahiptir.

Ulucanlar 1924 Lörcher Ankara Eski şehir planına göre, bugünkü alanda konumlandırılmıştır. Özellikle etrafında tarla ve sürülebilecek alanlar olduğu için, mahkûmların ıslahına yardımcı olabileceği düşünülerek bu alan seçilmiştir. Ek yapılar ile cezaevi büyümüştür. 1925 yılında içişleri bakanlığınca “Umumi Hapishane” olarak inşa ettirilmiştir. Ulucanlar cezaevinin konumlandığı tepenin, Cumhuriyet dönemi öncesinde mezarlık alanı olarak kullanıldığı belirtilmektedir. Bu durum Fransız gezgin Piton de Tournefert’in 1717 tarihli gravüründe izlenebilmektedir.

Adı değişti yaşananlar değişmedi

Cezaevinin Kapalı kısmı Ağustos 2006 tarihinde Sincan’a taşınmıştır. 12 Şubat 2008 tarihinde, Ulucanlar Merkez Kapalı Cezaevi’nin Adalet Bakanlığı’na ait olan tahsisi kaldırılmış ve taşınmazın müze ve film stüdyosu olarak, kalan kısmının ise sosyal ve kültürel amaçlara hizmet edilerek kullanılması kaydıyla Altındağ Belediye’sine tahsis edilmesinin ardından tüm alan ve buradaki yapıların bazıları Kültür ve Tabiat Varlıkları Koruma Kurulu tarafından “korunması gereken yapı”olarak tescil edilmiştir.

İlk adı Cebeci Tevkifhanesi olan hapishane daha inşa edilip açılmasından bir yıl sonra infazların gerçekleştiği bir mekan oldu.1925’ten mahkumların başka bir cezaevine sevkedilip cezaevinin boşaltıldığı 2006 yılına kadar tam 81 yıl boyunca insanların içinde hapis edildiği,çok zor günler geçirdiği,infaz edildiği,ana babaların kapısında günlerce haber beklediği soğuk ve karanlık bir hapishane oldu.Ulucanlar Cezaevi,ilk adı Cebeci Tevkifhanesi olan cezaevi sırasıyla Cebeci Umumi Hapishanesi,Ankara Merkez Cezaevi ve sonunda Ulucanlar Cezaevi adlarını aldı.

Ulucanlar Cezaevi farklı yıllarda Türk siyasi ve edebi hayatına damga vurmuş şahsiyetleri ağırladı.Ulucanlar’dan şairler ,gazeteciler ,edebiyatçılar hiç eksik olmadı…Necip Fazıl Kısakürek,Nazım Hikmet,Ahmet Arif,Hasan Hüseyin Korkmazgil,Oral Çalışlar ,İpek Çalışlar,Beyhan Cenkçi,Adnan Cemgil,Cüneyt Arcayürek,Fakir Baykurt,Metin Toker…

Siyasi suçluların yolu da Ulucanlar Cezaevinden geçti.Bülent Ecevit,Muhsin Yazıcıoğlu,Osman Yüksel Serdengeçti,Talat Aydemir,Fethi Gürcan,Deniz Gezmiş,Yusuf Aslan,Hüseyin İnan,Mustafa Pehlivanoğlu, Fikri Arıkan,Ali Bülent Orkan bunlardan bazıları…

Ulucanlara yapılacak olan yolculukta ziyaretçileri ana kapıdan girdikten sonra karanlık soğuk ve rutubet kokan koğuşlar karşılıyor.ilk başta gazetecilerin kalmış olduğu “Hilton” koğuşunu gezecek olan ziyaretçiler ardından tek kişilik hücrelerin bulunduğu “Tecrit” odalarını gezecekler.

Hücrelerin ardından sıra koğuşlara geliyor.Cezaevinde ki koşullara göre uygulanan ve düzenlenen koğuşlar hemen hemen her dönemi anlatacak materyallerle tamamlandı.Ziyaretçiler koğuşları dolaşırken bal mumu heykellerini,mahkumların eşyalarını ve cezaevinin geçmişini anlatan bir belgesel izleyecekler.

16 Haziran 2011 tarihinde Altındağ Belediyesinin bir daha o dönemler yaşanmasın diye Ulucanlar Cezaevi’ni , unutturmak için değil umut edebilmek için kapılarını ziyarete açtırdi.Açıldığı tarihten bugüne 1.000.000 ziyaretçisi olan Ulucanlar Cezaevi Müzesi,Kültür Bakanlığı tarafından Ankara’da en çok gezilen özel müzeler statüsünü almış olup son 3 yıldır da dünya da ki gezginler tarafından çok sık kullanılan ve bilinen “TRİPADVİSOR” sitesinden gelen yorumlar sonucunda mükemmellik sertifikasını almaya hak kazanmıştır.

Müzeye gelen ziyaretçiler nizamiyeden içeri girdikten sonra yön okları doğrultusunda yaklaşık 40-50 dakika süresince gezilerini tamamlayabilirler.10 kişi ve üzeri gruplara randevu sistemi doğrultusunda  rehber eşliğinde ve yüzde 10 indirim uygulanarak gezilebilir.